Zdarza się, że osoby, które popełniły przestępstwo, nękane wyrzutami sumienia, decydują się na wyznanie swojej winy podczas spowiedzi. Jednocześnie jednak nie chcą, by okoliczności, o których powiedzieli spowiednikowi, dotarły do organów ścigania, co mogłoby spowodować poważne konsekwencje prawne.
Czy istnieje zatem gwarancja zachowania w tajemnicy faktów, które ujawniliśmy w trakcie spowiedzi?
Taką gwarancję daje nam bezpośrednio art. 178 kodeksu postępowania karnego. Zgodnie z jego treścią nie wolno przesłuchiwać jako świadka duchownego, co do faktów, o których dowiedział się przy spowiedzi. Ten bezwzględny zakaz dowodowy wynika z konstytucyjnie zagwarantowanej wolności sumienia i religii (art. 53 Konstytucji RP).
Duchowny, czyli kto?
W rozumieniu art. 178 kodeksu postępowania karnego duchownym jest nie tylko ksiądz, ale każda osoba wykonująca czynności kultowe, uprawniona do spowiadania wiernych. Dotyczy to przy tym nie tylko duchownych katolickich, ale duchownych wszystkich religii, w których praktykowana jest spowiedź indywidualna. Warto zaznaczyć, że – według przeważającego poglądu – zakaz ten pozostaje aktualny także wówczas, gdy duchowny nie uzyskał jeszcze (zgodnie z wewnętrzną doktryną wiary) uprawnienia do prowadzenia spowiedzi, tj. nawet jeśli w świetle prawa kanonicznego spowiedź miałaby być nieważna.
Co konkretnie objęte jest tajemnicą spowiedzi?
Zakazem dowodowym są informacje uzyskane podczas spowiedzi, bez względu na osobę, która korzysta ze spowiedzi – może to być więc sam sprawca czynu, ale także np. jego świadek. Warto dodać, że dotyczy to wyłącznie informacji uzyskanych podczas spowiedzi przez duchownego – jeśli kapłan sam był świadkiem jakiegoś czynu bądź dowiedział się o jakimś zdarzeniu w trakcie odwiedzin wiernych, można go na tę okoliczność przesłuchać. Również w sytuacji, gdy spowiedź zostanie przez kogoś „podsłuchana”, osobę, która ją podsłuchała, można przesłuchać.
Końcowo należy zaznaczyć, że przedmiotowy zakaz dowodowy nie uchyla obowiązku duchownego do stawienia się na przesłuchanie przed organem ścigania lub w sądzie.