Dozór elektroniczny jako forma odbywania kary pozbawienia wolności uregulowany został w Kodeksie Karnym Wykonawczym w przepisach art. 43a – 43zae.
System dozoru elektronicznego pozwala osobie skazanej na odbycie kary w warunkach wolnościowych, we własnym mieszkaniu, domu. Taki sposób odbywania kary pozbawienia wolności umożliwia więc osobie skazanej w miarę normalne funkcjonowanie w społeczeństwie, w rodzinie. Pozwala także na wykonywanie przez skazanego pracy zarobkowej, czy też podjęcie nauki bądź leczenia, terapii.
System dozoru elektronicznego – informacje ogólne.
Odbywanie kary pozbawienia wolności w ramach dozoru umożliwia system elektroniczny ograniczający swobodę poruszania się i zmiany miejsca pobytu. Zastosowanie tego dozoru najczęściej przybiera formę założenia na nogę (rzadziej na rękę) skazanego niekrępującego nadajnika radiowego oraz montażu w miejscu zamieszkania urządzenia monitorującego.
Wówczas osoba skazana, odbywająca karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, zobowiązana jest w ustalonych przez Sąd godzinach przebywać w miejscu zamieszkania. Osoba odbywająca w ten sposób karę może nadto podlegać niezapowiedzianym kontrolom zespołu Centrali Monitorowania. Również każde inne naruszenie zasad odbywania kary przez skazanego zostanie przez narzędzie monitorujące wychwycone.
Organ uprawniony do wydania zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w SDE.
Zezwolenie na odbywanie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym, w systemie dozoru elektronicznego, wydawane jest przez Sąd penitencjarny, właściwy przez wzgląd na miejsce pobytu osoby skazanej.
Zaznaczyć warto, iż zawsze jest to swobodna decyzja Sądu. Oznacza to, że nawet mimo wypełnienia przez osobę skazaną warunków ustawowych zezwalających na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, Sąd takiego zezwolenia może nie wydać. Otóż Sąd bada także warunki osobiste danej osoby, jej postawę przed popełnieniem przestępstwa, jak też po jego popełnieniu.
Orzeczenie wydawane jest niezwłocznie, w terminie 30 dni od momentu wpływu wniosku osoby skazanej do Sądu.
Uprawnieni. Warunki będące podstawą uzyskania zezwolenia.
Podstawą pozytywnej decyzji Sądu (obok dokonania indywidualnej oceny postawy, warunków osobistych skazanego) jest wypełnienie następujących warunków przez skazanego:
– kara bądź też kary pozbawienia wolności orzeczone wobec niego nie przekraczają jednego (1) roku i sześciu (6) miesięcy,
– odbycie kary pozbawienia wolności w warunkach SDE jest wystarczające do osiągnięcia celów kary,
– skazany posiada określone miejsce stałego pobytu,
– osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, a obejmującą także umożliwienie podmiotowi dozorującego przeprowadzenie czynności kontrolnych.
W tym miejscu warto zaznaczyć, a co wynika także z praktyki, iż Sąd może udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego pomimo braku zgody wspólnie zamieszkujących pełnoletnich osób, jeżeli wykonanie kary w systemie dozoru elektronicznego w sposób oczywisty nie wiąże się z nadmiernymi trudnościami dla osoby, która tej zgody nie wyraziła i narusza jej prywatność w nieznacznym stopniu.
Warto podkreślić, iż takie zezwolenie może zostać wydane także wobec osoby skazanej, która już odbywa karę pozbawienia wolności w zakładzie karnym, czy też zastępczą karę pozbawienia wolności. Wówczas wniosek o udzielenie zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego może złożyć za skazanego, w jego imieniu, także dyrektor zakładu karnego, w którym obecnie przebywa skazany (obok jego obrońcy, kuratora, prokuratora).
Należy pamiętać, iż z dobrodziejstwa tej instytucji nie mogą skorzystać osoby skazane w warunkach określonych w art. 64 §2 kodeksu karnego (recydywa wielokrotna).
Wniosek o wydanie zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w SDE. Inne niezbędne dokumenty.
Wniosek o zezwolenie na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego powinien zawierać uzasadnienie wskazujące, iż w stosunku do skazanego istnieją podstawy do ubiegania się o taką zgodę Sądu. Koniecznym jest także umieszczenie w takim wniosku danych osobowych oraz adresowych osoby skazanej.
Warto także zawrzeć szczegółowy plan dnia pracy, podjętej nauki, czy też terapii; godziny uczestnictwa w obrzędach religijnych – wówczas skazany uzyskuje realny wpływ na ukształtowanie godzin, w przeciągu których może znajdować się po za miejscem zamieszkania.
Nadto, należy dołączyć do takiego wniosku udzieloną na piśmie zgodę osoby lub osób pełnoletnich wspólnie z nim zamieszkujących, jak również inne niezbędne dokumenty np. potwierdzające możliwość podjęcie pracy i jego wymiaru.
Podstawa prawna:
Kodeks karny wykonawczy – tekst jednolity ( Dz.U. 1997 Nr 90 poz. 557),
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 maja 2015 r. w sprawie określenia szczegółowych warunków technicznych i wymagań funkcjonalnych, jakie powinny spełniać środki techniczne służące do wykonywania dozoru elektronicznego, oraz sposobu funkcjonowania systemu komunikacyjno-monitorującego (Dz. U. z 2015 r., poz. 797),
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 października 2016 r. w sprawie wzoru pisemnego pouczenia o przysługujących skazanemu prawach i ciążących na nim obowiązkach związanych z dozorem elektronicznym, jak również o konsekwencjach naruszenia tych obowiązków (Dz. U. 2016 poz. 1692 ze zm.),
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 października 2016 r. w sprawie sposobu oraz szczegółowych warunków wykonywania kar, środków karnych i środków zabezpieczających w systemie dozoru elektronicznego (Dz. U. 2016 poz. 1698 ze am.),
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 października 2016 r. w sprawie sposobu i trybu sprawowania nadzoru nad wykonywaniem dozoru elektronicznego (Dz. U. 2016 poz. 1700).