Mimo, że współcześnie zwierzęta domowe podlegają coraz większej ochronie, a o ich prawa walczy wiele fundacji, organizacji, ale także osób prywatnych, w dalszym ciągu w świetle prawa cywilnego są one traktowane jak rzeczy ruchome. Prawo cywilne odwołuje się co prawda do Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt, zgodnie z którą zwierzę jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą, nie mniej jednak w sprawach nieuregulowanych w Ustawie do kwestii dotyczących zwierząt zastosowanie mają przepisy dotyczące rzeczy. Zwierzęta mogą być więc przedmiotem praw majątkowych np. własności.
Czy prawo polskie wyklucza egzekucję ze zwierząt?
Zgodnie z art. 8441 Kodeksu postępowania cywilnego przepisy dotyczące egzekucji z ruchomości stosuje się odpowiednio do egzekucji ze zwierząt, jeżeli nie jest to sprzeczne z przepisami dotyczącymi ochrony zwierząt. Jako że w Ustawie o ochronie zwierząt nie wyłączono w żaden sposób możliwości przeprowadzenia egzekucji ze zwierząt, jest ona dopuszczalna.
Niejednokrotnie, biorąc pod uwagę więź właściciela ze zwierzęciem, wykorzystuje się zajęcie zwierzęcia jako czynnik dyscyplinujący, który ma zmobilizować dłużnika do szybszej spłaty zadłużenia.
Jakie zwierzę może być przedmiotem egzekucji?
Właściwie każde zwierzę hodowlane i domowe, z kilkoma przewiedzianymi prawem wyjątkami. Zgodnie z art. 829 Kodeksu postępowania cywilnego egzekucji nie podlega jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce potrzebne do wyżywienia dłużnika i będących na jego utrzymania członków jego rodziny wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów. Z egzekucji wyłączone będą także zwierzęta, które są niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika (np. koń pociągowy) bądź niezbędne ze względu na niepełnosprawność dłużnika lub członka jego rodziny (np. pies przewodnik).
Przedmiotem egzekucji nie mogą być natomiast zwierzęta dzikie i żyjące w stanie wolnym.
Wobec powyższego, pozostałe zwierzęta domowe i hodowlane, w tym psy i koty, mogą zostać zajęte przez komornika i poddane licytacji komorniczej.
W praktyce dotyczy to w szczególności zwierząt rasowych, które posiadają faktyczną wartość materialną, wpływającą na skuteczność prowadzonej egzekucji. Nie mniej jednak powyższe nie stanowi zasady.
Czy można uniknąć objęcia egzekucją zwierzęcia domowego?
Wszystko zależy od wierzyciela. To on składa wniosek o wszczęcie egzekucji, w którym określa, z jakich przedmiotów komornik ma przeprowadzić egzekucję. Jeśli we wniosku wskaże psa czy kota, komornik musi wszcząć w tym zakresie postępowanie egzekucyjne.
Komornik zajął moje zwierzę. Do czego jest zobowiązany?
Komornik zajmując zwierzę musi wpisać je do protokołu zajęcia. W protokole powinien określić dodatkowe oznaczenia (np. specjalny numer), jeżeli zwierzę takowe posiada, szczególne cechy (np. posiadany rodowód), ponadto określa jego wartość.
Komornik oddaje zajęte zwierzę pod dozór innej osobie, jednak jest obowiązany zapewnić wówczas odpowiednie pomieszczenie i warunki bytowe oraz zagwarantować objęcie zwierzęcia właściwą opieką i humanitarne ich traktowanie.
Czy zajęcie przez komornika zwierzęcia jest humanitarne?
Nie ulega wątpliwości, że kwestia dopuszczalność objęcia egzekucją komorniczą zwierzęcia jest kontrowersyjna, w szczególności dla miłośników zwierząt. Należałoby rozważyć zasadność uregulowania, które nie przewiduje (poza art. 829 Kodeksu postępowania cywilnego) żadnych wyjątków w tym zakresie.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt,
art. 829, 8441 k.p.c.
